Πρόλογος από το βιβλίο μου "Ο Νέος Προμηθέας"

Η απειλή ενός παγκοσμίου πολέμου πάντα είναι ορατή

Η τεχνολογία των τελευταίων δεκαετιών ισοδυναμεί με επανάσταση. Άλλαξε τον κόσμο μας συθέμελα και συνεχίζει την επέλασή της στο μέλλον. Το ότι δρα ανατρεπτικά στις φυσικές διεργασίες του πλανήτη, που εξασφαλίζουν τις προϋποθέσεις για την ύπαρξή μας, είναι εκτός των άλλων και ηθικό πρόβλημα που πρέπει να επιλύσουμε. Καθισμένοι αναπαυτικά στην πολυθρόνα μας, κυριολεκτικά υπνωτισμένοι απ’ τα θαύματα της επιστήμης, μας πήρε ο ύπνος ονειροπολώντας ότι λύσαμε όλα τα προβλήματά μας, προσκολλημένοι στο δόγμα πως, για κάθε πρόβλημα υπάρχει και μια, τεχνολογικά, αντίστοιχη λύση!

Όποιος γνωρίζει την αγωνιώδη προσπάθεια του ανθρώπου να φτάσει ως εδώ ξέρει πολύ καλά ότι η τεχνολογία δεν είναι πανάκεια ούτε ο από μηχανής θεός για την λύση κάθε επιστητού.

Οι φυλετικοί πόλεμοι στην αρχή, οι θρησκευτικοί στη συνέχεια και οι επεκτατικοί ή ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι για οικονομικούς λόγους, ανέκαθεν ήταν η πληγή για τους λαούς και για την ανθρωπότητα σαν σύνολο, που μεγάλωνε τις αντιθέσεις και εξαθλίωνε τον άνθρωπο. Μόνο η Μαλθουσιανή θεωρία δικαιολόγησε τον πόλεμο, διακηρύσσοντας ότι είναι ευχή και δώρο του θεού, γιατί… έλυνε το πληθυσμιακό πρόβλημα!

Η αλόγιστη χρήση της δόξας και της δύναμης με στόχο το κέρδος και τον πλούτο, μας έφερε στο χείλος της καταστροφής. Τα έθνη-κράτη είχαν αμέτρητα προβλήματα να επιλύσουν και η νέα τάση της παγκοσμιοποίησης προσθέτει όλο και περισσότερα, βαθαίνοντας ακόμα περισσότερο την κρίση.

Με πρόσχημα την τρομοκρατία θεσπίσαμε φύλακα τον ίδιο τον μπαμπούλα. Βάλαμε τον λύκο να μας φυλάει και εμείς αναπαυτικά στην πολυθρόνα μας, συνεχίζουμε να ονειροπολούμε πως όλα πάνε καλά.

Η τεχνολογική επανάσταση μπορεί να βελτίωσε την ποιότητα της ζωής μας, αλλά μας έφερε αντιμέτωπους και με την απειλή του πολέμου. Ο ψυχρός πόλεμος των δεκαετιών του ‘60 και του ‘70 μας έφερε ένα σκαλοπάτι κοντύτερα σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι δεν μας δίδαξαν τίποτα. Το άστρο της Βηθλεέμ φαίνεται έχει μεγαλύτερη αξία, απ’ το πυρηνικό άστρο που ξεπρόβαλε πάνω απ’ τις δυο πόλεις της χώρας του ανατέλλοντος ηλίου!

Ποιο ηθικό δικαίωμα μας επιτρέπει να αφήσουμε τέτοια θανάσιμη κληρονομιά στις μέλλουσες γενιές;

Η λογοτεχνία Επιστημονικής Φαντασίας, δεν θα έπρεπε να μείνει μακριά απ’ αυτόν τον αγώνα και ευτυχώς δεν έμεινε. Πάντα ήταν εστιασμένη στα επιτεύγματα της τεχνολογίας, στην επιστήμη και κυρίως στο μεγάλο αυτό πρόβλημα που απειλεί την ύπαρξη της ανθρωπότητας και του πλανήτη όλου, από την κακή χρήση των δυο πρώτων.

Εχθρός δεν είναι πάντα ο εξωγήινος πλανήτης με τα αποκρουστικά πλάσματα που καταδυναστεύουν τον άνθρωπο. Απεναντίας μάλιστα. Ίσως να είναι ο σωτήρας, και εχθρός μιας ψυχικά άρρωστης ράτσας ανθρώπων, που στο βωμό του πλούτου και της δόξας, θυσιάζουν το μέλλον της ανθρωπότητας.

Πόσο δίκιο είχε ο Τζώναθαν Σουίφτ όταν σαρκάζοντας έλεγε ότι, έχουμε τόση ακριβώς θρησκεία, όση μας φτάνει για να μισούμε ο ένας τον άλλον, αλλά, όχι τόση ώστε να αγαπάμε αλλήλους!

Ο συγγραφέας αυτού του λογοτεχνικού είδους, ανοίγει διάπλατα τις φτερούγες της σκέψεις του και πετάει στον γαλάζιο ουρανό της φαντασίας ελεύθερος, απαλλαγμένος από δόγματα και καθιερωμένα κλισέ. Ισορροπεί μεταξύ πραγματικού και φανταστικού, παραδεκτού και παράδοξου, πιθανού και απίθανου. Εντοπίζει το πρόβλημα και υψώνει ανατριχιαστικά την φωνή του, θέτοντας με αγωνία τα υπαρκτά ερωτήματά του, προσπαθώντας να δώσει απάντηση.

Η επιστημονική φαντασία σαν λογοτεχνία, εστιασμένη πάντα στα προβλήματα της νέας εποχής πάντα επικεντρώνεται εκεί όπου η συμβατική λογοτεχνία και ο ρομαντισμός, λόγω υπερβολής, δεν μπορεί να ανεχθεί. Αυτή η υπερβολή όμως είναι πάντα υπαρκτή και τόσο επιστημονική που ένα συμβατικό έργο λογοτεχνίας, στον ρομαντικό αναγνώστη, θα το έκανε δύσκολο ή βαρετό. Όμως, μόνο οι αναγνώστες αυτού του είδους, ξέρουν καλά ότι ένα έργο που μπορεί να καταστεί προφητικό για το μέλλον, μόνο βαρετό δεν είναι. Αυτό, οι αναγνώστες του Ιούλιου Βερν, το γνωρίζουν πολύ καλύτερα.

Θέμα της λογοτεχνίας Επιστημονικής Φαντασίας δεν είναι μόνο το Σύμπαν και τα ταξίδια στο αχανές διάστημα. Μπορεί να αναφέρεται στο Παρελθόν, στο Παρόν και συχνότερα στο Μέλλον. Η δημιουργική φαντασία, η έκπληξη και το παράδοξο είναι πάντα το κεντρικό θέμα στην λογοτεχνία του είδους αυτού, όμως πίσω από όλα αυτά βρίσκεται πάντα ο άνθρωπος και η προοπτική του σαν σύνολο.

«Ο Νέος Προμηθέας» ίσως να είναι ο Σωτήρας της Ανθρωπότητας. Γιατί όμως πρέπει να φτάσουμε σ’ αυτό το ύστατο σημείο απόγνωσης; Ποιος ή τι δημιούργησε την απόγνωση αυτή; Αν θέλει να ζήσει κανείς, πρέπει να κοιτάει μπροστά, στο μέλλον. Προκειμένου να επιβιώσουμε όμως, πρέπει να κατανοήσουμε τη ζωή και για να την κατανοήσουμε, πρέπει να κοιτάξουμε πίσω, στην ιστορία μας και ακόμα πιο πίσω, στην Αρχαία Ελληνική Μυθολογία, που όπως φαίνεται, δίνει ακόμα απαντήσεις, ήθος και προοπτική. Ο Νέος Προμηθέας είναι ένα διήγημα που μακάρι να μην επιβεβαιωθεί ποτέ στην πραγματικότητα. Είναι όμως τόσο πιθανό να συμβεί, όσο είναι απίθανο να δοθεί λύση σαν κι αυτή που πρότεινε ο ήρωάς του – κι αυτό είναι το χειρότερο!

Σήμερα έχουμε ακόμα την ελευθερία της επιλογής. Αύριο ίσως δεν την έχουμε… Επιτακτική ανάγκη λοιπόν να πάρουμε την μοίρα μας, στα δικά μας χέρια. Έχουμε χρέος απέναντι στα παιδιά μας. Τότε και μόνο τότε η τεχνολογική επανάσταση θα γίνει αληθινή επανάσταση, καθιστώντας την προσιτή και στον πιο απλό πολίτη και όχι μόνο σε μια χούφτα ανθρώπους. Τότε το μέλλον θα είναι μπροστά και θα μας περιμένει. Καινούριοι τόποι και νέες παρθενικές ομορφιές θα μας αποκαλυφτούν εξερευνώντας τα απέραντα σύνορα του σύμπαντος. Τότε οι όροι ίσως και να αντιστραφούν.

Αυτό είναι και το θέμα του δεύτερου διηγήματος, του «Πλανήτη Κόκο», που τόσο θυμίζει την παιδική  ηλικία της γης μας. Οι κάτοικοι αυτού του πλανήτη είναι τόσο διαφορετικοί από μας, αλλά σίγουρα κάτι πρέπει να μας θυμίζουν, κάτι που το έχουμε ξεχάσει… Πολύχρωμη η ιστορία του ανθρώπου… πότε με τις αγωνιώδεις κραυγές των προγόνων και πότε με τις πνευματικές αναλαμπές τους, δημιούργησαν το δικό τους πέρασμα στο μέλλον, αφήνοντας το παλιό και περνώντας στο νέο. Πολλοί όμως έμειναν στο παλιό, στην συντήρηση και στην δεισιδαιμονία του παρελθόντος. Για κάποιους, ο Μεσαίωνας δεν πέρασε ακόμα, ενώ κάποιοι άλλοι βιάζονται να ταξιδέψουν στα αστέρια ή ακόμα και στον χρόνο.

Κάποιοι ίσως να υπερβάλουν περισσότερο και να θεωρούν ότι ένα ταξίδι στο χρόνο ίσως είναι εφικτό. Ένα καλό κόλπο, ώστε να παραμείνουμε πιστοί στην Επιστημονική Φαντασία είναι να εκμεταλλευτεί ο συγγραφέας τις ανθρώπινες ψευδαισθήσεις που δημιουργεί ο εγκέφαλος όταν παραληρεί από σχιζοφρένεια, από υψηλό πυρετό ή ταξιδεύοντας με ένα παράδοξο όνειρο, έχοντας την εντύπωση ότι ταξιδεύει στο χρόνο. Τότε τα ταξίδια στο χρόνο γίνονται πιο οικεία.

Στο «Χαμένος στο όνειρο», βρισκόμαστε κιόλας στις δυο τελευταίες χιλιετίες της ανθρωπότητας, όπου ο θάνατος του Αρχαίου κόσμου σηματοδοτείται απ’ την εμφάνιση της νέας θρησκείας. Οι αντιθέσεις ανάμεσα στους οπαδούς τους γνωστές και επίκαιρες. Οι δημιουργοί της νέας εξ’ αποκαλύψεως θρησκείας, κατάφεραν να δημιουργήσουν τους δικούς τους «θεούς» που θα καταδυνάστευαν τον άνθρωπο… άραγε για πόσο καιρό ακόμα… Τελικά, υπάρχει μηχανή του χρόνου ή μόνο ένα παράδοξο όνειρο που αποκαλύπτει την αλήθεια ή καλύτερα, το ψέμα; Πως γράφτηκαν τα ευαγγέλια; Η τεχνική που περιγράφεται εδώ ονομάζεται «παρεμβολή επανάληψης». Όμως περισσότερα στο διήγημα που με μπόλικο χιούμορ θίγεται το ζήτημα αυτό.

Πιο πάνω είπαμε ότι για κάποιους, ο Μεσαίωνας, βρίσκεται ακόμα εδώ. Η εμπορευματοποίηση της δεισιδαιμονίας κάνει κάποιους πλούσιους σε βάρος των αφελών εναποθέτοντας τις ελπίδες τους σε αγύρτες να μάθουν… το μέλλον τους! «Ο τσαρλατανισμός γεννήθηκε την μέρα που ο πρώτος κατεργάρης, συνάντησε τον πρώτο βλάκα. Από τότε οι κατεργάρηδες πολλαπλασιάστηκαν...» έλεγε ο Βολτέρος.

Να δείτε οι βλάκες πόσοι έγιναν!

«Η Λερναία Ύδρα του Ιδεαλισμού» θίγει ακριβώς αυτό το μεγάλο πρόβλημα που ταλανίζει την κοινωνία μας σαν μάστιγα, ιδιαίτερα σε μια εποχή που η αγυρτεία και ο τσαρλατανισμός δεν συνάδουν με το πνευματικό επίπεδο της πολιτισμένης μας κοινωνίας. Είναι λυπηρό ακόμα και τον 23ο αιώνα, μετά την νέα χρονολόγησή μας, να πιστεύουμε σε αγύρτες και τσαρλατάνους, σπαταλώντας όχι μόνο χρόνο και πακτωλό δισεκατομμυρίων, αλλά και την ίδια την ακεραιότητα και την πνευματική μας υπόληψη, πιστεύοντας σε δεισιδαιμονίες, παράλογες πίστεις, σε ψυχές, πνεύματα και υπερφυσικές δυνάμεις που μας καταβαραθρώνουν σε κείνες τις σκοτεινές εποχές όπου ο άνθρωπος θα έπρεπε να νιώθει αποτροπιασμό.

Τέλος με τα «Τρία Παράξενα Όντα» βάζουμε και το κερασάκι στην τούρτα. Είναι ένα διήγημα που ανήκει στο είδος short-short-short story. Σκοπεύει να πει πολλά με, όσο το δυνατόν, λιγότερα λόγια. Από πού άραγε ήρθαν αυτά τα τρία παράξενα όντα; Όταν οι ρόλοι αντιστρέφονται, στο τέλος, η έκπληξη είναι αποκαλυπτική!

Ας ταξιδέψουμε μαζί στο κόσμο της Επιστημονικής Φαντασίας. Ίσως η πραγματικότητα δεν διαφέρει και πολύ. Στην περίπτωση του Νέου Προμηθέα όμως, εύχομαι να διαφέρει και να διαψευσθώ παταγωδώς!

Καλό σας ταξίδι!