21 Οκτ 2020

Τύχη, ξέρουμε τι είναι;

Την τύχη μπορεί ο κανείς να την προσεγγίσει από πολλές γωνίες και πλευρές, και να την αναλύσει με τη δική του γλώσσα και λογική όπως είναι αυτή των μαθηματικών, της θρησκείας, της φιλοσοφίας, της φυσικής, της οικονομίας, της βιολογίας, των κοινωνικών επιστημών, των τυχερών παιχνιδιών και όσο βάζουμε το μυαλό μας να σκέφτεται ο κατάλογος μεγαλώνει. Όμως αν ρωτήσω τι είναι τύχη και με ποιον ορισμό θα την καθορίζαμε, τότε μεγαλειωδώς θα γινόταν φανερή η άγνοιά μας. Αν το αποτέλεσμά της θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε με μια λέξη, η λέξη αυτή θα ήταν αβεβαιότητα. Ακριβώς αυτή η εννοιολογική αβεβαιότητα χαρακτηρίζει το μυστήριο της τύχης που ο καθένας την αποδίδει με το πνεύμα που διαθέτει. Λέξεις όπως μοίρα, πεπρωμένο, σύμπτωση, μοτίβο μεγάλων αριθμών, ειμαρμένη, ριζικό, γραφτό ή ελεύθερη βούληση, τζόγος, γκαντεμιά και πολλές άλλες, φαίνεται να συγχέονται με αυτό που αποκαλούμε τύχη και διαφορετικά ορίζονται από τον καθένα. Η σύνθεση τόσων πολλών παραμέτρων που αποδίδουμε στην τύχη την κάνει μια αρκετά περίπλοκη φυσική διαδικασία. Ένα από τα χαρακτηριστικά της τύχης λοιπόν που την κάνει να εμφανίζεται μυστήρια και απρόοπτα είναι ακριβώς επειδή το αποτέλεσμα εξάγεται μέσα από ένα μεγάλο πλήθος δυνατοτήτων που δημιούργησαν άγνωστες αιτίες ή αναγκαιότητες αποτέλεσμα πάντα φυσικών νόμων! Πριν προχωρήσω θα ήθελα ιδιαίτερα να σταθώ στην λέξη «τύχη» γιατί πιστεύω ότι αυτή είναι που στους περισσότερους δημιουργεί παρανοήσεις.

Η τύχη αυτή καθεαυτή δεν είναι οντότητα, αλλά πανταχού παρούσα διαδικασία που εμφανίζεται απρόβλεπτα και μόνο κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες μπορεί να υπολογιστεί πιθανολογικά. Όμως, όταν λέμε ότι οι δυνατότητες δημιουργούνται από αντίστοιχες αναγκαιότητες, οι περισσότεροι μη κατανοώντας τις τελευταίες νομίζουν ότι η τύχη είναι μια οντότητα που εμφανίζεται αναγκαία, όπως το έξι σε ένα ζάρι αποκρύπτοντας την διαδρομή που έκανε από το χέρι μέχρι να σταματήσει να κινείται. Δηλαδή σαν να μην υπάρχει αιτιότητα, σαν να μην υφίσταται κανένας λόγος μέχρι να προκύψει το αποτέλεσμα. Δεν έχει τέτοιες μαγικές ιδιότητες η τύχη. Από την στιγμή που το χέρι θα αφήσει το ζάρι ήδη στο σώμα του έχει ασκηθεί μια δύναμη που το εκσφενδονίζει και αυτό μέχρι να σταματήσει την πορεία του εκφράζεται από αναγκαίες κινήσεις που αφορούν, την ορμή, τη μάζα του, την επιφάνεια ζαριού και επιπέδου που με την τριβή θα κάνει εκείνες τις περιστροφές μέχρι η αδράνεια της βαρύτητας το σταματήσει. Η αναγκαιότητα των περιστροφών είναι αποτέλεσμα αιτίων που δημιουργούν νέα αποτελέσματα και αυτά πάλι γίνονται αίτια νέων αποτελεσμάτων εν κινήσει μέχρι το σύστημα αδρανοποιηθεί σαν τελικό αποτέλεσμα. Τούτο το τελευταίο είναι απρόβλεπτο και αυτή την έκβαση ονομάζουμε τυχαιότητα για την οποία κάθε προσπάθεια να υπολογισθεί εκείνη τη στιγμή καθίσταται αβέβαιη και απρόβλεπτη.

Πριν πέντε χρόνια σε μια ανάλογη ανάρτηση με τίτλο «Αναγκαιότητα και τυχαίο» έδειξα ότι, κανένα γεγονός δεν θα μπορούσε να λεχθεί τυχαίο, αφού για κάθε τι που συμβαίνει υπάρχει μια αιτία. Όταν όμως οι αιτίες είναι πάρα πολλές και αδυνατούμε να ακολουθήσουμε την διαδοχική σειρά των γεγονότων όπου το ένα  αποτέλεσμα διαδέχεται την προηγούμενη αιτία και αυτό γίνεται μια νέα αιτία που θα προκαλέσει ένα νέο αποτέλεσμα (γεγονός), ο υπολογισμός καθίσταται αδύνατος. Να, γιατί η αναγκαιότητα πραγματικά δρα μέσα από ένα απέραντο πλήθος «τυχαίων» γεγονότων που όταν εκδηλωθεί σαν αποτέλεσμα δείχνει με τον καλύτερο τρόπο ότι αυτά τα δυο συνδέονται στενά και διαλεκτικά μεταξύ τους. Στην ανάρτηση αυτή δεν θα βιαστώ να δώσω ορισμούς, παρά μετά από κάποια παραδείγματα, ώστε να κάνω σαφή την σύνδεση αυτή, προκειμένου να αποφύγουμε παρανοήσεις που σαν αυθαιρεσίες παρεισφρέουν στην διαδικασία. Πρώτα απ’ όλα όμως πρέπει να απορρίψουμε και την παραμικρή εκδοχή της τύχης σαν οντότητα που θα μπορούσε να κατευθυνθεί από κάποιον για έναν συγκεκριμένο σκοπό που εμείς υποτίθεται αγνοούμε. Αυτή η λογική είναι εντελώς αυθαίρετη. Η σκοπιμότητα βρίσκεται στον αντίποδα της τυχαιότητας. Όμως, ούτε σαν διαδικασία η τύχη είναι κάτι που στερείται της αναγκαιότητας που τελικά θα εκδηλωθεί σαν αποτέλεσμα. Όπως είπαμε πιο πάνω η άγνοια των διαδοχικών αναγκαιοτήτων και η αδυναμία υπολογισμού είναι αυτά που καθορίζουν το (τυχαίο) αποτέλεσμα.

Το μήλο που πέφτει στο κεφάλι του Νεύτωνα, είναι αιτιοκρατημένο, αλλά απρόβλεπτο. Η αναγκαιότητα να ξεκολλήσει από το μίσχο που το κρατάει στο δέντρο εξηγείται από τους νόμους της φυτολογίας που εμείς στην καθομιλουμένη εκφράζουμε με την ωρίμανση του φρούτου και το σάπισμα του μίσχου. Η πτώση, επίσης εκφράζεται από τους νόμους της βαρύτητας και η θέση του Νεύτωνα από την γεωμετρία που συνδέει τη θέση του μήλου με το κεφάλι του, μαζί με την ψυχολογική  αναγκαιότητα που έκανε τον φυσικό, εκείνη τη στιγμή, να πάει να καθίσει κάτω από τη μηλιά. Δεν αγνοούμε την αναγκαιότητα που έκανε το μήλο να κτυπήσει το κεφάλι του φυσικού, αλλά την σειρά των διαδοχικών γεγονότων που η μια αιτία τροφοδοτεί το αποτέλεσμα και τανάπαλιν μέχρι την ατυχή εμπειρία του που υποτίθεται θα κάνει τον υποψιασμένο φυσικό να αποκρυπτογραφήσει την αναγκαιότητα της πτώσης λόγω της βαρύτητας που εν συνεχεία θα αποδώσει διατυπώνοντας τον νόμο μαθηματικά. Να, πέντε παραδείγματα για να αντιληφθούμε καλύτερα πώς η αβεβαιότητα αυτή εκδηλώνεται στην κοινωνική μας ζωή και πόσο απρόβλεπτη γίνεται με αποτελέσματα που άλλοτε θεωρούμε ευτυχή και άλλοτε ατυχή και αλλάζουν άρδην τη ζωή μας.   

1ο Παράδειγμα: Στην ρίψη ενός νομίσματος ήρθε «γράμματα».

2ο Παράδειγμα: Στην ρίψη ενός ζαριού φέραμε τέσσερα.

3ο Παράδειγμα: Ο Γιώργος αναζητώντας να χαλάσει το πενηντάρικο για να δώσει δέκα ευρώ στο γιό του πέρασε από το πρακτορείο της γειτονιάς του, βγάζοντας με την ευκαιρία και μια βόλτα το σκύλο του. Αυτός ήταν ο λόγος που αγόρασε ένα λαχείο με το οποίο κέρδισε ένα μεγάλο ποσό. Είχε διαλέξει το δελτίο που βρισκόταν στο πάνω μέρος της δεσμίδας.

4ο Παράδειγμα: Ο Νίκος, σχεδόν την ίδια ώρα, βγήκε από το σπίτι του επί τούτου για να αγοράσει ένα λαχείο. Πριν φτάσει όμως στο πρακτορείο, πέρασε από ένα περίπτερο να αγοράσει τσιγάρα. Εκεί συνάντησε τυχαία ένα φίλο που είχε καιρό να δει και τα είπανε για λίγο. Δυστυχώς, ο Νίκος δεν κέρδισε, παρόλο που και αυτός διάλεξε ένα δελτίο από την πάνω δεσμίδα του λαχειοπώλη.

5ο Παράδειγμα: Και ο Λάκης βγήκε από το σπίτι του για τον ίδιο λόγο, αν και πολύ νωρίτερα από τον Γιώργο και τον Νίκο, όμως δεν έφτασε ποτέ στο πρακτορείο. Ένα αυτοκίνητο που βγήκε από το δρόμο τον κτύπησε θανάσιμα, πάνω στο πεζοδρόμιο, λίγα μέτρα από το σπίτι του!

Στη ρίψη ενός νομίσματος το αποτέλεσμα αντλείται από δυο μοναδικές δυνατότητες, σύμφωνα με τις πλευρές κορώνα ή γράμματα του νομίσματος. Η αναγκαιότητα να γείρει το νόμισμα σε μια από τις δυο δυνατές θέσεις (δυνατότητες) θα εξαρτηθεί από μια πληθώρα αναγκαίων περιστροφών στον αέρα ή σε μια επιφάνεια που εξαρτάται από φυσικούς παράγοντες που δικαιολογούνται μόνο από τους νόμους της φυσικής (αρχική ορμή, θέση, βαρύτητα, τριβή πρόσκρουσης), όμως λόγω του μη δυνατού ελέγχου αυτών των παραμέτρων γίνεται το αποτέλεσμα αβέβαιο (άγνοια). Στην άγνοια αυτού του φυσικού αποτελέσματος, καθόλα αιτιοκρατημένου, αφού οι κινήσεις του γίνονται αναγκαίες πια μετά την ρίψη του νομίσματος, στηρίζεται η διαδικασία που ονομάζουμε τυχαία. Επιπροσθέτως θα έλεγα ότι η ρίψη του νομίσματος στον αέρα μέχρι την πτώση του είναι μια διαδικασία ντετερμινιστική που διαπλέκεται υπολογιστικά με την θεωρία των πιθανοτήτων δίνοντας ίδιες πιθανότητες και στις δυο επιφάνειες του νομίσματος. Το ισοπίθανο αποτέλεσμα όμως δεν θα μπορούσε να συμβεί με δυο ρίψεις ή ακόμα και με λίγες μόνο. Όσο μεγαλύτερος ο αριθμός των ρίψεων τόσο περισσότερο συγκλίνει το αποτέλεσμα με το 50% για κάθε επιφάνεια. Αυτό ακριβώς δίνει τη στενή σύνδεση της τύχης με την θεωρία των μεγάλων αριθμών που επιβεβαιώνει τη σχέση ν/2. Συνεπώς όσο το πείραμα επαναλαμβάνεται τόσο πιο βέβαιοι γινόμαστε απομακρυσμένοι από την αβεβαιότητα που εκφράζεται με την άγνοια του αποτελέσματος. Αυτό εκφράζεται με την τυχαιότητα. Δηλαδή, ο μεγάλος αριθμός αβεβαιοτήτων θεμελιώνει μια βαθμιαία βεβαιότητα που διέπει το σύνολο. Όσο μεγαλύτερο το σύνολο των ρίψεων τόσο απομακρυνόμαστε από την αρχική αβεβαιότητα που εκφράζεται με την νοητική μας ανεπάρκεια.

Στο δεύτερο παράδειγμα η ίδια αναγκαία συμπεριφορά θα γείρει το ζάρι σε μια από τις έξι δυνατές θέσεις που εξαρτώνται και πάλι από τους φυσικούς παράγοντες που αφορούν την αρχική ώθηση και την εξέλιξη της κίνησης του ζαριού. Το αποτέλεσμα και εδώ αβέβαιο, λόγω άγνοιας των πολλών παραμέτρων της κίνησης και την αδυναμία υπολογισμού αν και οι κινήσεις του ζαριού είναι απόλυτα αιτιολογημένες από τους νόμους της φυσικής (αιτιοκρατημένη η διαδικασία). Σύμφωνα με τους νόμους των πιθανοτήτων η σχέση για μια ρίψη είναι μια στις έξι 1/6 ή για πολλές ν/6 που όσο μεγαλώνει το ν τόσο οι έξι δυνατότητες θα τείνουν να εξισωθούν, αφού η κάθε μία, από τις έξι επιφάνειες του ζαριού, έχει την ίδια δυνατότητα εμφάνισης (πιθανότητα) που έχουν και οι άλλες πέντε. Στην αρχαιότητα αντί ζάρι χρησιμοποιούσαν αστραγάλους ζώων, ένα μικρό κόκαλο από τη φτέρνα των ζώων, που έχει μεν έξι επιφάνειες, όμως κυρίως οι τέσσερις μόνο ήταν πρακτικά ευσταθείς. Στο παιχνίδι χρησιμοποιούσαν τέσσερις αστραγάλους, όπου η τυχερή βολή εκφραζόταν όταν ο κάθε αστράγαλος έφερε και διαφορετική θέση, έδειχνε δηλαδή διαφορετική έδρα. Η τυχερή ρίψη λεγόταν «βολή της Αφροδίτης». Αν οι δυο πλευρές είχαν δυνατότητα 10% και οι άλλες δυο λόγω καλύτερης ευστάθειας 40% τότε σύμφωνα με τις θεωρία των πιθανοτήτων η «βολή της Αφροδίτης» είχε πιθανότητα 384 στις 10.000 ρίψεις. Οι δεισιδαίμονες Έλληνες πριν κάνουν την ρίψη έθεταν μια ερώτηση και από το αποτέλεσμα υπέθεταν κατά πόσο συναινεί η θεότητα στην ερώτηση που έθεταν. Η τύχη λοιπόν εύκολα μπορεί να παρερμηνευτεί, ανάλογα από τις προκαταλήψεις και τις δεισιδαιμονίες εκείνων που την χρησιμοποιούν λανθασμένα, ακριβώς επειδή εκφράζει κάτι που ο ίδιος δεν μπορεί να εξηγήσει αποδίδοντας σε αυτή το άφατο του θεού. Το έθιμο του κλήδονα στην αρχαιότητα εγκαταλείφτηκε όταν ο ορθολογισμός αντικατέστησε τα μαγικοθησκευτικά δρώμενα όπου η τύχη εκλαμβανόταν σαν τρόπος επικοινωνίας με το θεό. Δυστυχώς όμως, ακόμα και σήμερα οι περισσότεροι δεν μπορούν να απαλλαγούν από τη σαγήνη του απρόβλεπτου και άφατου συνεχίζοντας να το παρερμηνεύουν ποικιλοτρόπως! Όμως, μερικές φορές μπορούν να συμβούν πράγματα που θα μας κάνουν στην κυριολεξία να χάσουμε το έδαφος κάτω από τα πόδια μας. Μήπως η κατάρρευση μιας γέφυρας δεν είναι αιτιολογημένη… δεν οφείλεται στην κακή κατασκευή ή ελλειπή συντήρησή της… Τίποτα δεν αλλάζει αν πέφτοντας κάποιος βρίσκεται πάνω ή κάτω της, παρά μόνο η ερμηνεία του γεγονότος από κάποιους προκατειλημμένους που θα δώσουν την δική τους εξήγηση. Κάποτε θα γίνει και το ευτύχημα θα είναι να μη βρίσκεται κανείς εκείνη την στιγμή εκεί! Μερικές φορές όμως η τύχη παίζει παράξενα παιχνίδια στη ζωή μας.   

Τα επόμενα τρία παραδείγματα αφορούν την μη προβλεψιμότητα σε κοινωνικό επίπεδο αφού εκτός των αναγκαίων φυσικών νόμων που επιδρούν, όπως στην κίνηση του νομίσματος ή του ζαριού στο προηγούμενο παράδειγμα, οι παράμετροι τώρα αφορούν και την ψυχική κατάσταση, την βούλησή μας, όπως και έναν νέο παράγοντα, αυτόν της σύμπτωσης που πολλοί τον συγχέουν με την ίδια την τύχη.

Στο τρίτο παράδειγμα το τυχερό λαχείο που απλά βρέθηκε στο πάνω μέρος της δεσμίδας (μια θέση από όλες τις δυνατές θέσεις που μπορούν να κατακτήσουν όλα τα δελτία). Λογικό είναι ο τυχερός αριθμός να βρίσκεται σε ένα από τα πρακτορεία που διανεμήθηκαν. Λογικό και ότι κάποιος από τους πελάτες θα έπαιρνε το νούμερο αυτό, αν πουλιούνταν όλοι οι λαχνοί που διαθέτει. Στην προκειμένη περίπτωση αυτός που είχε πρώτος πρόσβαση στη δεσμίδα ήταν ο Γιώργος με το ίδιο μικρό ποσοστό τύχης, όπως όλοι οι πελάτες του πρακτορείου. Όλοι οι παράγοντες αποτελούν μια μικρή πιθανότητα ως το τελικό αποτέλεσμα. Κανένας δεν είναι καθοριστικός για να αποτελέσει σκοπιμότητα. Φυσικά εδώ, αν δεν υπήρχε η ανάγκη να δώσει ο Γιώργος χαρτζιλίκι στο γιό του ποτέ δεν θα κέρδιζε το λαχείο. Όμως, ούτε πρόκειται ποτέ να κερδίσει κάποιος επειδή θα πρέπει να χαλάσει ένα πενηντάρικο, ούτε θεωρείται γούρι το ότι έχει ένα σκύλο μαζί του. Τα αναφέρω όλα αυτά, επειδή οι προκαταλήψεις πολλές φορές μας οδηγούν σε λάθος συμπεράσματα, θα έχετε ακούσει φαντάζομαι τη λέξη «γούρι». Όλες οι κινήσεις είναι απρόβλεπτες από πριν, όμως μεταγενέστερα μπορούμε να ιχνηλατήσουμε τι προκάλεσε την τύχη ή να εξάγουμε εσφαλμένα συμπεράσματα από προκαταλήψεις γιατί το λαχείο κέρδισε ο Γιώργος και όχι ο Νίκος του τέταρτου παραδείγματος που αν και τράβηξε λαχνό από το πάνω μέρος της δεσμίδας, δεν ήταν τυχερός, αφού η χρονική καθυστέρηση στο περίπτερο, συζητώντας με το φίλο του, τον έκανε να τραβήξει το δεύτερο λαχνό από τη δεσμίδα. Φυσικά εδώ υπάρχει και το στοιχείο της σύμπτωσης, όπου τα μπαλάκια που ανέδειξαν τον τυχερό αριθμό συνέπεσαν με τον αριθμό του δελτίου που βρισκόταν στο πάνω μέρος της δεσμίδας. Όμως για την σύμπτωση θα πούμε περισσότερα στο επόμενο παράδειγμα.

Τι να πούμε όμως για τον Λάκη του πέμπτου παραδείγματος, που αν και χρονικά βγήκε πρώτος να αγοράσει ένα λαχείο, πολύ νωρίτερα από τον Γιώργο ή τον Νίκο, όμως από μια ατυχή σύμπτωση δεν στερήθηκε μόνο τον πρώτο λαχνό, αλλά και την ίδια τη ζωή του… Αν και με τέτοιο «τυχερό όνομα» είναι τόσο άτυχος που δεν έφταιξε σε τίποτα για να χάσει τη ζωή του. Στον πέμπτο αυτό παράδειγμα μπορούμε να καθορίσουμε και τα άγνωστα αίτια της σύμπτωσης που πολλοί την συγχέουν με την ίδια την τύχη, όμως δεν είναι το ίδιο πράγμα. Η σύμπτωση αφορά δυο ανεξάρτητα μεταξύ τους γεγονότα που όχι μόνο δεν μπορούν να προβλεφθούν αλλά ούτε και συνδέονται. Κάποια αναγκαιότητα οδήγησε τον οδηγό του αυτοκινήτου να εκτραπεί της πορείας του και να ανέβει στο πεζοδρόμιο, που δεν σχετίζεται με την ανάγκη του Λάκη να πάει στο πρακτορείο να αγοράσει ένα λαχείο, μήπως και φτιάξει τη ζωή του οικονομικά. Είτε έβγαινε από το σπίτι του είτε όχι το ατύχημα θα συνέβαινε, αφού οι ίδιες αναγκαιότητες θα καθορίσουν το ατύχημα γενικά, όμως χρονικά δυο γεγονότα ταυτίστηκαν στο ίδιο σημείο του χώρου και του χρόνου. Ο Λάκης θα μπορούσε να είχε κτυπηθεί από ένα κεραμίδι που θα έπεφτε από κάποια στέγη ή από έναν κεραυνό αν είχε καταιγίδα. Πόσα αυτοκίνητα τρακάρουν, πόσα κεραμίδα ξεκολλάνε από τις στέγες με τον αέρα και πόσοι κεραυνοί δεν πέφτουν σε μια καταιγίδα, όμως κανένας άτυχος πεζός δεν πλήττεται εκτός και αν χωροχρονικά τα δυο γεγονότα συμπέσουν στο χώρο και στο χρόνο. Ο αέρας που θα έσπρωχνε το κεραμίδι, είναι απόλυτα αιτιολογημένος αφού εξαρτάται από τα καιρικά φαινόμενα της περιοχής που είναι ανεξάρτητα από την κίνηση των πεζών στα πεζοδρόμια της πόλης. Το ίδιο και οι κεραυνοί. Πόσες φορές ο Λάκης δεν βγήκε με το σκύλο του χωρίς να πάθει ατύχημα… Όμως και μια τόσο μικρή πιθανότητα, καμιά φορά συμβαίνει αφού αποτελεί μια δυνατότητα. Τότε δεν μας φαίνεται και τόσο υπερβολικό να συμβεί, δίνοντας τόση αληθοφάνεια στο «νόμο» του Μέρφυ που λέει «αν κάτι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει» παρόλο την πολύ μικρή πιθανότητα.

Πόσες φορές οι παράξενοι σχηματισμοί από σύννεφα δεν δημιουργούν εικόνες που τις ερμηνεύουμε σαν σημάδια από το θεό επειδή είναι σπανιότατα… Το σπάνιο, πάντα ένας ευφάνταστος νους θα το αποδώσει εκεί που τον βολεύει περισσότερο ο βαθμός της ευφυΐας του. Πολλοί βλέπουν παναγίες, χριστούς ή άσχετες εικόνες που ο μεγάλος συνδυασμός σχημάτων που δημιουργούν τα ρεύματα αέρος με τα σύννεφα κάποτε, εκτός από αφηρημένα σχήματα, θα δημιουργηθούν κάποτε και γνωστά σχήματα, εικόνες που εσφαλμένα θα τις αποδώσουμε όπου μας βολεύει, εκτός από το πιο πιθανό λόγο, που είναι οι άπειροι συνδυασμοί εικόνων και σχημάτων. Κάποια φορά θα μπορούσαμε ενώ σκεφτόμαστε κάποιον να τον συναντήσουμε μπροστά μας ή να κτυπήσει το τηλέφωνο και να τον ακούσουμε να μας μιλά… Οι προκαταλήψεις που λέγαμε πιο πάνω αφορούν και αυτές τις συμπτώσεις στις οποίες αποδίδουμε εσφαλμένα ανύπαρκτους λόγους που εξυπηρετούν ιδεολογικές σκοπιμότητες όπως την τηλεπάθεια, την θεία παρέμβαση, όπως στο θαύμα, απλά για να ικανοποιήσουμε την ανάγκη της πίστης. Οι συμπτώσεις είναι σπάνιες όμως δυο τρεις στη ζωή μας θα μας κάνουν τόσο μεγάλη εντύπωση που θα τις πούμε και σε τρίτους, που αν και δεν βίωσαν ποτέ μια τέτοια εμπειρία, συχνά θα τις διαδίδουν διαιωνίζοντας τις προκαταλήψεις τους.

Μετά από όλα αυτά νομίζω ευκολότερα θα μπορούσαμε να δώσουμε και τους ορισμούς.

Τύχη είναι το αποτέλεσμα μιας διαδοχικής εμφάνισης γεγονότων που είναι αδύνατον να υπολογισθεί η έκβαση του αποτελέσματος όσο διαρκεί η διεργασία. Αν και μεμονωμένα η φυσική διαδικασία είναι απόλυτα αιτιοκρατημένη, μέχρι να προκληθεί το γεγονός σαν αποτέλεσμα, ο συνυπολογισμός των παραμέτρων καθίσταται απαγορευτικός για κάθε μέτρηση ώστε το τελικό αποτέλεσμα να παραμένει αβέβαιο και αδύνατον να προβλεφτεί. Το νόμισμα ή το ζάρι σύμφωνα με την μηχανική αιτιολογεί την θέση που θα καταλήξει. Σε μας όμως οι υπολογισμοί είναι απρόσιτοι όσο το ζάρι κινείται. Άρα τύχη μπορούμε να ονομάσουμε μία από τις πιθανότητες που βρίσκονται θαμμένες στη φυσική δεξαμενή των δυνατοτήτων του φαινομένου που εξετάζουμε από όπου θα αντληθεί το τελικό αποτέλεσμα που ορίζουν οι αρχικές συνθήκες που το προκάλεσαν. Ακόμα και στο παράδειγμα της γάτας του Σρέντιγκερ η «ζωντανή» και η «νεκρή γάτα» είναι οι εν δυνάμει απαντήσεις που καλούμαστε να δώσουμε εκφράζοντας το 100% των (δυνατών) σωστών απαντήσεων του νοητικού πειράματος.

Η τυχαιότητα είναι λοιπόν ένα μεμονωμένο γεγονός, θεμελιώδες στην φύση και πανταχού παρών στην καθημερινή μας ζωή. Όταν στην διαδικασία, απρόσμενα εμφανίζεται ένας αστάθμητος παράγοντας, ξαφνικά εκεί που δεν το περιμένουμε, το αποτέλεσμα διαφοροποιείται. Πάντα όμως ο ξαφνικός παράγοντας είναι αιτιοκρατημένος! Αν δεν ήταν θα έπρεπε να πιστεύουμε ότι η φύση δεν έχει νόμους και όλα προκύπτουν χωρίς λόγο, αυθαίρετα από έναν θεό που κάνει ό,τι του γουστάρει! Ναι, «ο θεός δεν παίζει ζάρια»! Η διάσημη ρήση του Αϊνστάιν έχει φιλοσοφικές προεκτάσεις και όχι θεολογικές. Οι πιστοί βέβαια μπορούν να αιτιολογούν τα φαινόμενα όπως τους βολεύουν. Σε αυτούς θα αναφερθούμε στην επόμενη ανάρτηση.

Μένει τώρα να ξεκαθαρίσουμε και την λεπτή διαφορά της τύχης από την σύμπτωση.

Σύμπτωση είναι η ταυτόχρονη εμφάνιση δύο εντελώς ανεξάρτητων γεγονότων που τέμνονται στο χώρο και τον χρόνο. Καθημερινά γίνονται πολλά ατυχήματα με αυτοκίνητα στους δρόμους. Πολλά θα μπορούσαν να προκληθούν ακόμα και σε πεζοδρόμια, όπως στο παράδειγμά μας. Είναι όμως γεγονός ότι και ο Λάκης πολλές φορές διασχίζει το πεζοδρόμιο χωρίς να συμβεί κανένα ατύχημα. Σπανιότατα όμως μπορεί να συμβεί το «απίθανο». Είναι και αυτό μια από τις δυνατότητες που δεν πρέπει να απορρίπτουμε, όσο απίθανη και σπάνια φαίνεταο, αφού είναι δυνατή, όπως στο παράδειγμά μας όπου εντελώς «τυχαία» εκείνη τη μέρα συνέβη το ατύχημα, όπου είχε την ατυχή συγκυρία να πέσει το αυτοκίνητο επάνω στο Λάκη, επιβεβαιώνοντας το «νόμο» του Μέρφυ.

Κρατήστε την φράση «Τύχη είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που απρόσμενα αναδύεται από τη δεξαμενή των δυνατοτήτων», έχοντας κατά νου ότι οι δυνατότητες δεν είναι ποτέ αυθαίρετες (ό,τι να ‘ναι δηλαδή) αλλά αιτιολογημένες πάντα με φυσικό τρόπο αφού στηρίζονται στην αρχή «του αιτίου και του αποτελέσματος», τουλάχιστον σε έναν ντετερμινιστικό κόσμο. Στην στατιστική και την κβαντομηχανική συμβαίνουν παραπλήσια, άλλα θαυμαστά πράγματα που για την ώρα δεν μας αφορούν, αφού θα τα θίξουμε σε προσεχείς αναρτήσεις. Για να κατανοήσουμε τη φιλοσοφία της «ανάδυσης» θα χρειαστεί να πούμε και λίγα λόγια για το «Νόμο των Πραγματικά Μεγάλων Αριθμών», ώστε να ξεκαθαρίσουμε πώς διαστρεβλώνεται η αντίληψή μας για τον κόσμο και πολλοί έξυπνοι άνθρωποι πιστεύουν σε τόσο ανόητα πράγματα. Όμως αυτό θα το κάνουμε στην επόμενη ανάρτηση.


 

Τα βιβλία μου

Τα βιβλία μου
Ο ΝΕΟΣ ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ανθολογία 5 διηγημάτων Ε.Φ. (2019 σελ. 204) Εκδόσεις ΕΝΑΛΙΟΣ

Τα βιβλία μου

Τα βιβλία μου
ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (2014 σελ. 306) Εκδόσεις ΕΝΑΛΙΟΣ

Τα βιβλία μου

Τα βιβλία μου
ΧΑΛΚΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ (2010 δοκίμιο 608 σελίδες) Εκδόσεις ΕΝΑΛΙΟΣ

Τα βιβλία μου

Τα βιβλία μου
Η ΚΤΗΝΩΔΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΟΤΗΤΑΣ (1998 μυθιστόρημα 348 σελίδες) Εξαντλημένο. Λίγα κομμάτια μόνο στο βιβλιοπωλείο "Βιβλιοχαμός" Μαυροκορδάτου 7 Αθήνα σε προσιτή τιμή. Τηλέφωνο 2103824629

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ

1. Οι θρησκείες, το είπαμε πολλές φορές, δεν ενώνουν τους ανθρώπους. Τους χωρίζουν.

Λαίλαπα για την ανθρωπότητα οι θρησκείες, δηλητηριάζουν τη ζωή!

Όπως έλεγε και ο Βολτέρος «Εκείνοι που μπορούν να σε κάνουν να πιστέψεις σε ανοησίες, μπορούν να σε κάνουν να διαπράξεις και εγκλήματα»!

2. Διαβάστε στο άλλο blog Τετραφάρμακος, το επίκαιρο άρθρο Υπάρχει ζωή πριν το θάνατο;


3. Στο έτερο blog «Ας φιλοσοφήσουμε για τη φιλία» αναρτήθηκε νέο θέμα «Για τη φιλία και τη ζωή σύμφωνα με τον Επίκουρο»

4. Πρόσκληση για δράση: αιτήσεις κατάργησης προσευχής και θρησκευτικών συμβόλων στα σχολεία

5. Να και μια είδηση που ενδιαφέρει: Παιδική κατασκήνωση για...άθεους

Επιτέλους υπάρχει επίθεση στην οπισθοδρόμηση!

6. Αντικαταστήστε άχρηστες θρησκευτικές γιορτές με ουσιαστικές γιορτές που εξυψώνουν τον άνθρωπο και την αλήθεια!

Απολαύστε το Children of Evolution και την «Ημέρα της Εξέλιξης» σαν μια πιθανή γιορτή που δεν θα αργήσει να γιορταστεί απ’ όλους μας!

7. Επίσης μην ξεχάσετε κι αυτό: Is This The Real Thing


Σχολιάστε το blog στο σύνολό του

Σχολιάστε το blog στο σύνολό του
Κάντε κριτική, πέστε τη γνώμη σας. Πείτε τη γνώμη σας άφοβα, ελεύθερα, ξάστερα!
Λόγω μεγάλου αριθμού σχολιαστών, παρακαλώ στο τέλος των σχολίων επιλέξτε Νεώτερο ή πατήστε εδώ.





Χριστιανικοί Βανδαλισμοί

Δείτε το λογοκριμένο κομμάτι της ταινίας του Κώστα Γαβρά για τους βανδαλισμούς των Χριστιανών επί της Ζωοφόρου του Παρθενώνα ΕΔΩ.

Ντοκιμαντέρ του Bill Maher Religulous 1 έως 11 με ελληνικούς υπότιτλους

Δείτε το Ντοκιμαντέρ του Bill Maher με ελληνικούς υπότιτλους. Αν δεν εμφανίζονται υπότιτλοι, πατάτε το άσπρο τρίγωνο κάτω δεξιά ενώ παίζει το video και στην στήλη που εμφανίζεται ενεργοποιείτε τους υπότιτλους πατώντας το κουμπί CC. Καλή διασκέδαση. Religulous 1 Religulous 2 Religulous 3 Religulous 4 Religulous 5 Religulous 6 Religulous 7 Religulous 8 Religulous 9 Religulous 10 Religulous 11 …και μια μικρή συνέντευξη του Richard Dawkins στον Bill Maher για όλα

Η ΑΡΡΩΣΤΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ - Richard Dawkins

Παρακολουθήστε τις βλαβερές συνέπειες της θρησκείας μέσα από πέντε μικρά video του Richard Dawkins (μέσω paratiritis7's Channel) Αν δεν εμφανίζονται οι ελληνικοί υπότιτλοι ενεργοποιήστε τους με το κουμπί στη δεξιά κάτω πλευρά της οθόνης. Η ΑΡΡΩΣΤΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ video: 1-5