Στην προηγούμενη ανάρτηση είδαμε, σε σύγκριση με την υλιστική (αντικειμενική) θεώρηση του κόσμου, πόσο η ιδεαλιστική (υποκειμενική) θεώρηση φαίνεται εξώκοσμη και χωρίς λογική. Αν για έναν λογικό άνθρωπο, όπου η εκπαιδευμένη λογική του Συστήματος, έστω και αργά, αντιμετωπίστηκε ως έπρεπε, η ιδεαλιστική θεώρηση του κόσμου φαίνεται όχι μόνο να είναι εξώκοσμη και χωρίς λογική, αλλά κυρίως άδικη και ηθικά πενιχρή πολύ. Άδικη γιατί δεν αναγνωρίζει στην επιστήμη την πρόοδο της υλικής μας ευμάρειας και φτωχή γιατί στα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας δεν της αποδίδεται η ανυστεροβουλία.
Σε έναν κόσμο όπου το αυτοκίνητο και το αεροπλάνο μικραίνουν τις αποστάσεις, η ραδιοφωνία και η τηλεόραση γίνονται ανοιχτά παράθυρα στον κόσμο και το κινητό τηλέφωνο μαζί με το pc και το internet αναπόσπαστο καθημερινό εργαλείο φυσικό είναι να μην αντιλαμβανόμαστε την ευμάρεια αυτή, όταν ξεχνούμε μία συνηθισμένη μέρα του μακρινού παρελθόντος, την καθημερινή ταλαιπωρία ακόμη και των πιο πρόσφατων προγόνων μας. Και να φανταστεί κανείς ότι ανέφερα, ανάμεσα στα χιλιάδες, μόνο έξι επιτεύγματα της επιστήμης που τα χρησιμοποιούμε καθημερινά. Όμως, αν στην επιστήμη δεν αναγνωρίζουμε την υλική μας ευμάρεια, την αδικούμε οικτρά όταν δεν της αποδίδουμε ανυστεροβουλία.
Ακριβώς αυτό είναι το θέμα μας, φίλοι μου, στην ανάρτηση αυτή. Οι επιστημονικές θεωρίες, η έρευνα και το πείραμα, αυτό καθαυτό, όταν ακολουθούν την επιστημονική μεθοδολογία δεν διαστρεβλώνονται, δεν αποβλέπουν σε ίδιο όφελος, δεν εξυπηρετούν συμφέροντα ή οποιαδήποτε άλλη σκοπιμότητα εκτός από την αναζήτηση της αλήθειας αναζητώντας νόμους και πρακτικές εφαρμογές. Η αντικειμενική θεώρηση είναι απαλλαγμένη από την υστεροβουλία και πάντα αντικειμενική και ειλικρινής. Εδώ ακριβώς βρίσκονται οι αξίες της επιστήμης κι αυτές οι αξίες είναι ανιδιοτελείς και παντοτινές, γιατί είναι πέρα ως πέρα αληθινές και άμεπτες από την ανθρώπινη πονηριά. Όταν έγραφα την προηγούμενη ανάρτηση ούτε που είχα στο μυαλό την οπτική αυτή. Μαθημένος κι εγώ από την εκπαιδευμένη μου λογική μηχανικά πίστευα ότι αξίες μπορεί να βρει κανείς μόνο όταν ηθικολογεί για την ζωή. Στους φυσικούς νόμους δεν μπορεί να βρει κανείς ηθική γιατί οι νόμοι είναι αυστηροί και δεν προβλέπουν ηθικές παραμέτρους, άσχετα από τους επιστήμονες που μπορεί να είναι ηθικοί ή ανήθικοι ή πώς το Σύστημα θα χρησιμοποιήσει μια εφαρμογή. Για παράδειγμα στο νόμο της βαρύτητας αδιαφορούμε για το ηθικό ποιόν του Νεύτωνα. Ένας νόμος ποτέ δεν εξαρτάται από την ηθικολογία που ενστερνίζεται εκείνος που τον ανακαλύπτει. Αν και εβραίος ο Νεύτων, βαθιά θρησκευόμενος, ανακαλύπτοντας το νόμο της βαρύτητας φοβόταν ότι γενικά οι νόμοι θα στερούσαν από τους ανθρώπους την γοητεία του κόσμου, την γοητεία του μυστηρίου, μειώνοντας την ανάγκη των ανθρώπων να ενδιαφερθούν για την ύπαρξη του Θεού. Και δεν είχε άδικο. Όσο θέτουμε ερωτήματα στη φύση και η ίδια μας τα απαντά, τόσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστε ότι η ιδέα του Θεού όχι μόνο αχρείαστη γίνεται αλλά και αφελής, καθιστώντας την επιστήμη μοναδική αυθεντία για την εξήγηση του κόσμου.
Άλλωστε τα ιδανικά που ενέπνευσαν την Γαλλική Επανάσταση, εκτός από την αναζήτηση της ελευθερίας από τα δεσμά των φεουδαρχών ήταν και η πεποίθηση ότι η χρήση της λογικής σε συνδυασμό με την επιστήμη που εμφανιζόταν τότε θα δημιουργούσε συνθήκες για μια καλύτερη ζωή, απαλλαγμένη από το δογματισμό της πίστης. Ήταν η εποχή, όπως λέει Βάκων που «η γνώση συνάντησε τη δύναμη».
Σε ολόκληρη την διάρκεια του Μεσαίωνα, όταν η θρησκεία θεωρούνταν σαν μοναδική αυθεντία, ο πιστός στρεφόταν στα ιερά κείμενα για να βρει απαντήσεις σε ό,τι δεν γνώριζε. Έχουμε ασχοληθεί και στο παρελθόν και γνωρίζουμε τα ευτράπελα των απαντήσεων που έδιναν αυτά, για τη ζωή, τον άνθρωπο, τα σύμπαν και με τι μένος τα υποστήριζαν, οδηγώντας στον θάνατο χιλιάδες αθώους ανθρώπους όταν δεν συμφωνούσαν μαζί τους.
Ο άνθρωπος του Μεσαίωνα, ο πιστός δηλαδή, πίσω από κάθε απορία έβαζε τον σκοπό και όχι το πώς και το γιατί. Για το Θεό όλα είχαν το σκοπό τους. Αυτός που ρωτούσε «πώς» και «γιατί» κινδύνευε να βρεθεί απέναντι, στιγματισμένος σαν αιρετικός, γιατί ήταν σαν να αμφισβητούσε τον σκοπό και τη θέληση του Θεού. Δεν υπήρχε αμφιβολία για τον σκοπό του Ήλιου στο στερέωμα ή γιατί ο… Δημιουργός να το κάνει έτσι κι όχι αλλιώς. Ο ήλιος μπήκε στον ουρανό για να μας φωτίζει!
Δεν υπήρχε γιατί. Έτσι ήθελε ο θεός. Αυτός ήταν ο δημιουργός! Εμείς δεν έπρεπε να ρωτάμε γιατί η αμφισβήτηση αμφισβητεί τον ίδιο τον Δημιουργό!
Να ένα παράδειγμα εκπαιδευμένης λογικής: Ποιος δημιούργησε τον κόσμο;
Η εκπαιδευμένη μας λογική δέχεται τον κόσμο σαν δημιουργία. Συνεπώς υπάρχει και δημιουργός!
Από την ερώτηση ακόμα απαντάται ο δημιουργός. Το αίτημα ταυτίζεται με το αποτέλεσμα, που λέγαμε και στην προηγούμενη ανάρτηση. Δεν απαντούμε απλά στην ερώτηση, αλλά η ίδια η ερώτηση περικλείει την απάντηση! Σαν να είναι δεδομένο ότι ο κόσμος είναι δημιούργημα!
Ποιος το λέει αυτό;
Η Πεντάτευχος!
Ανατρίχιασα!
Ακόμα και τα χείλη των πιστών μειδιούν στην απάντηση αυτή!
Ας μην το σχολιάσω. Στην επόμενη ανάρτηση ακριβώς μ’ αυτό θα ασχοληθούμε.
Όμως ας επιστρέψουμε στις αξίες. Ο Άγιος Αυγουστίνος έλεγε ότι αυτές απορρέουν μόνον από τη θέληση του Θεού! Και το έλεγε αυτό τόσο σοβαρά όσο σοβαρά δεχόταν κι ο Καντ ότι αυτές πρέπει να στηρίζονται στη λογική (κατηγορική προσταγή) ή άλλων, όπως του Τζέρεμι Μπένθαμ ή του Καρλ Μαρξ που δεχόταν ότι οι ηθικές αξίες πρέπει να εξασφαλίζουν τη μέγιστη δυνατή ευτυχία όσο δυνατόν για μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων. Άρα λοιπόν οι ηθικές αξίες πρέπει να έχουν χρηστική αξία εξασφαλίζοντας στον άνθρωπο μεγαλύτερη άνεση και να κάνουν ευκολότερη τη ζωή. Αν αναλογιστούμε την υλική ευμάρεια που η επιστήμη παρέχει στον άνθρωπο, αναγνωρίζουμε την παγκοσμιότητα της επιστήμης, σαν αξία, ώστε η ζωή μας να γίνει όσο το δυνατόν πιο εύκολη και κυρίως ευτυχέστερη. Τα δώρα αυτά η επιστήμη τα παρέχει ανεξάρτητα από τη φυλή, το έθνος, τις θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις.
Τούτο το χαρακτηριστικό είναι πραγματικά παγκόσμιο κι ας μην πιαστούν κάποιοι εριστικοί πιστοί από αυτό, πως τάχατες θεωρούμε την επιστήμη σαν θρησκεία. Μακριά από μας τέτοιες λογικές. Να άλλο ένα παράδειγμα εκπαιδευμένης λογικής. Όμως πρέπει να γίνει κατανοητό ότι κάθε πεποίθηση, κάθε πιστεύω, όταν γίνεται καθολικό δεν αποτελεί λατρευτική πίστη αλλά απλά μία νοητική παραδοχή και κυρίως χωρίς να χρειάζεται να κάνουμε ιδεαλιστικές υπερβάσεις. Η πίστη σε ένα πράγμα γίνεται λατρεία όταν φετιχοποιείται, όταν θεοποιείται και δογματίζεται. Στο χώρο της γνώσης και της επιστήμης δεν χωρούν δόγματα.
Η επιστήμη μπορεί να μας υποδείξει τις δυνατότητες που έχουμε σαν ανθρώπινα όντα, όμως για το τι υποχρεώσεις έχουμε δεν είναι θέμα της επιστήμης αλλά της λογικής. Αυτή είναι αρμόδια να κρίνει το καθήκον του ανθρώπου να πράττει «καλώς» μέσα στην κοινωνία όπου ζει.
Να λοιπόν, ακόμα και για τις ηθικές αξίες δεν μας χρειάζεται πίστη μεταφυσική, αλλά σαν υλικά όντα, μπορούμε να καθορίσουμε τους κανόνες μόνοι μας. Η εποχή όπου οι συμβουλές του θεού έρχονταν σε πέτρινες πλάκες πέρασε. Ο Μωσαϊκός νόμος δεν είναι απλά φτωχός, αλλά γελοίος.
Κάποιοι πρέπει να καταλάβουν ότι οι εποχές προχώρησαν. Δεν διασχίζουμε πια καμιά έρημο για χρόνια κι αυτό ήδη άρχισαν να το αντιλαμβάνονται και οι πιστοί ιουδαίοι.
Λέξεις όπως «απόλυτο» και «τέλειο» δεν έχουν καμιά χρηστική αξία γιατί δεν μπορούν να εκφράσουν την πραγματικότητα. Σαν λέξεις έχουν μόνο φιλοσοφική αξία που εκφράζουν την ιδεαλιστική σκέψη και την ουτοπία. Πρέπει να απορρίψουμε από την σκέψη μας το Τέλειο και το Απόλυτο. Να μας γίνει συνήθεια να θεωρούμε τα πάντα σχετικά, χωρίς να κινδυνεύουμε να περάσουμε από την άλλη πλευρά της παγίδας, ας πούμε στον αγνωστικισμό, που θεωρεί ότι η γνώση μας είναι ατελής γιατί δεν εκφράζει την πλήρη και απόλυτη εκδοχή. Να η παγίδα και εδώ! Δυστυχώς και εδώ κανένας δεν μας δίδαξε ότι η επιστήμη, η γνώση μας για τον κόσμο και γενικά αυτήν που θεωρούμε αλήθεια είναι πάντα σχετική και ιστορικά καθορισμένη. Τίποτα δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα, γιατί δεν υπάρχει τέλος στη γνώση και στο διηνεκές. Ο χρόνος δεν έχει τέλος, όπως δεν έχει και αρχή. Η εξέλιξη πάντα θα υπάρχει γιατί είναι κίνηση στο χρόνο. Αφήστε την τελειότητα και το απόλυτο σαν όρους να τους χρησιμοποιούν μόνον οι ιδεαλιστές που όλα τα ξέρουν και έχουν την ακλόνητη βεβαιότητα για τα πάντα, ακόμα και γι αυτά που δεν επαληθεύονται ή που δεν μπορούν να διαψευστούν.
Εμείς στο μόνο που είμαστε σίγουροι είναι ότι απόλυτα βέβαιο είναι ότι κάτι τέτοιο είναι μόνο το σχετικό. Είμαστε… απόλυτα σχετικοί και την σχετική βεβαιότητά μας την εκφράζουμε μόνο σε ότι μπορούμε να αποδείξουμε ότι επαληθεύεται ή διαψεύδεται. Επιστημολογικός κανόνας φίλοι μου είναι ότι αποδεχόμαστε μόνο ότι μπορεί να αποδειχτεί ή να διαψευστεί. Στη λογική μόνο τότε έχουμε τιμή αληθείας. Στα υπόλοιπα, όπως είναι ο θεός, τα δεδομένα μας αναγκάζουν
να δεχτούμε ότι συμβαδίζει με τη λογική, την ιστορία και τα επιστημονικά δεδομένα
που είναι η συνισταμένη των δυο πρώτων με οδηγό την Διαλεκτική.
Ας κλείσουμε με την τελευταία παρατήρηση που δυστυχώς σε κανένα σχολείο δεν μας δίδαξαν:
α) Στην ζωή πρέπει αμετάκλητα να καταδικάζουμε το δόγμα.
β) Πριν αποφανθούμε για την αλήθεια πρέπει πρώτα να σκεφτόμαστε.
γ) Να μην πιστεύουμε για να καταλάβουμε, σαν τον Άνσελμο, αλλά να προσπαθούμε να καταλάβουμε πριν πιστέψουμε.
δ) τέλος, πρέπει να αντιληφθούμε ότι είναι πιθανό κάποτε να κάνουμε και λάθος!
Τις αιρέσεις εμείς δεν τις καταδικάζουμε. Όλα υπόκεινται σε έλεγχο και πάντα θα αναζητούμε νέα δεδομένα!
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
Αναζητήστε τα στα περιεχόμενα του blog:
 |
| Μαθητές του εκπαιδευτικού μας συστήματος που αρίστευσαν στα θρησκευτικά |
