Με τον τρόπο που είναι διατυπωμένη η φράση στην διπλανή
εικόνα εγείρονται δικαιολογημένα αντιδράσεις όταν δεν γίνεται κατανοητή η σχέση
τυχαίου, αναγκαιότητας και τυχαίου αιτιoκρατημένου γεγονότος. Ανάμεσα σε αυτά υπάρχει μια
διαλεκτική σχέση που είναι πολύ βασική προκειμένου να κατανοηθούν επιστημονικά
όλα εκείνα τα γεγονότα που μας φέρνουν πολλές φορές αντιμέτωπους σε μεταφυσικά ζητήματα ακόμα και εκεί
που θα έπρεπε να λέμε τα ίδια ακριβώς.
Στην μυθολογία και στα ιρασιοναλιστικά φιλοσοφικά συστήματα
η τύχη είναι η τυφλή και απρόσωπη δικαιοσύνη (μοίρα). Η πίστη στην τύχη
συνδέεται με την αστρολογία ενώ οι θρησκείες κάθε τι που δεν μπορούν να
εξηγήσουν το αποδίδουν όχι σε ένα τυχαίο γεγονός, αλλά σε ένα θείο σκοπό, στην
θεία παρέμβαση. Όμως κανένα γεγονός δεν μπορεί να λεχθεί τυχαίο, αφού για κάθε
τι υπάρχει μια αιτία. Όταν όμως οι αιτίες είναι πολλές αδυνατούμε να
ακολουθήσουμε τη σειρά των γεγονότων που με τη σειρά τους γίνονται αιτίες για
άλλα γεγονότα και ούτω καθεξής! Τότε το αποτέλεσμα λέμε είναι τυχαίο (π.χ. τα
μπαλάκια του λόττο). Αν μπορούσαμε να ακολουθήσουμε τις συγκρούσεις, τις
συνιστάμενες αυτών που θα προκαλέσουν νέα αποτελέσματα και αυτά σαν αιτίες νέων
συγκρούσεων θα μπορούσαμε να φτάσουμε στο τελικό αποτέλεσμα. Όμως αυτό είναι
ακατόρθωτο. Γι αυτό λέμε ότι το αποτέλεσμα είναι τυχαίο.
Αναγκαιότητα είναι αυτό που πρόκειται να προκύψει κάτω από
συγκεκριμένες συνθήκες. Τυχαίο είναι αυτό που έχει σαν βάση του όχι την ουσία,
αλλά την επίδραση άλλων φαινομένων πάνω του. Εκείνων που μπορούν να επιδράσουν
ή κάποιων άλλων που δεν περιμέναμε και όμως επιδρούν. Γι αυτό πρέπει να
ξεχωρίζουμε πάντα τις ουσιώδεις (αναγκαίες) ιδιότητες από τις επουσιώδεις που
τυχαία βρίσκονται μπροστά τους. Να πώς ο διαλεκτικός υλισμός έδωσε την
επιστημονική αντίληψη της ουσίας και των αμοιβαίων σχέσεων της αναγκαιότητας
και του τυχαίου. Το «Σύντομο Κοινωνικοπολιτικό Λεξικό» υπό την επίβλεψη του Δ.
Κασιούρα λέει ότι «το τυχαίο έχει θεμέλιό του την αναγκαιότητα, είναι μορφή
εκδήλωσής της. Πάντα πίσω από το τυχαίο κρύβεται η αναγκαιότητα που καθορίζει
την πορεία εξέλιξης στην φύση και στην κοινωνία». Αυτή η αλληλουχία, σύμφωνα με το λεξικό,
συντελεί στην «αποκάλυψη της αιτιακής νομοτελειακής αλυσίδας των φαινομένων,
βοηθάει την επιστήμη μέσα από τις συμπτωματικές σχέσεις των φαινομένων να
ανακαλύπτει την αναγκαία βάση τους».
Όπως έλεγε και ο Μάρξ «η επιστήμη σταματά εκεί που χάνει την
ισχύ της η αναγκαία σχέση».
Για να γίνουν όλα αυτά κατανοητά πρέπει να αντιληφθούμε
επίσης ότι άλλο πράγμα είναι η αναγκαιότητα και άλλο η αιτιότητα. Ο Μπιτσάκης λέει
«Ένα γεγονός που πραγματοποιείται σύμφωνα με την εσωτερική του νομοτέλεια είναι
ένα γεγονός αναγκαίο. Αλλά το αναγκαίο πραγματώνεται συχνά μέσα από τυχαία
γεγονότα. Το τυχαίο αντίστροφα δεν είναι άρνηση της αιτιότητας. Είναι η
διαλεκτική άρνηση της αναγκαιότητας. Ωστόσο, και το τυχαίο πραγματώνεται σαν το
συνολικό αποτέλεσμα δυναμικών, άρα αναγκαίων διαδικασιών. Το τυχαίο υπακούει σε
νόμους. Οι νόμοι του έχουν την αυστηρότητα των μαθηματικών νόμων. Οι δυναμικοί
και οι στατιστικοί νόμοι είναι αντίστοιχα η έκφραση του αναγκαίου και του
τυχαίου. (βλέπε «Το Είναι και το Γίγνεσθαι» σελ. 380)
Τώρα και το κερασάκι στην τούρτα για να εμπεδωθεί μία και
καλά η άποψη της διαλεκτικής σχέσης αναγκαιότητα και τύχης: Όσοι αδυνατούν να
αντιληφθούν την σχέση αυτή δεν μπορούν να κατανοήσουν την βασική θέση της
εξέλιξης των ειδών του Δαρβίνου, όταν τόνιζε ότι η ζωή προήλθε από τυχαίες
μεταλλάξεις που σαν αναγκαιότητα δημιούργησαν τις προϋποθέσεις όχι μόνο της εμφάνισης
της ζωής αλλά και της εξέλιξής της. Ο Ντώκινς συχνά καταπιάνεται με το ζήτημα
αυτό που σαν βιολόγος κατανοεί την αναγκαιότητα της τύχης, όμως αδυνατεί να την
εξηγήσει φιλοσοφικά. Πιστεύω να έχετε ακούσει την θεωρία του μπόϊνγκ που
κάποιοι αντιδραστικοί «δημιουργιστές» προβάλουν στις απόψεις αυτές για να
αντικρούσουν την τύχη στην εμφάνιση της ζωής.
Τέλος, να το κάνω ακόμα πιο λιανά ακόμα και για εκείνους που
βαλτωμένοι στον εγωισμό τους αδυνατούν να συλλάβουν την αμοιβαία σχέση μεταξύ
αναγκαιότητας και τύχης. Όταν φυσά ο αέρας και παίρνει το σπόρο μακριά, δυο
τινά μπορούν να συμβούν. Ή ο σπόρος να πέσει σε πέτρες και να χαθεί αν δεν τον
φάει κανένα πτηνό ή θα πέσει σε γόνιμο έδαφος και θα φυτρώσει. Το πού θα πέσει
είναι θέμα της τύχης (πολλοί οι παράμετροι εδώ: βάρος σπόρου, δύναμη και
κατεύθυνση αέρα και άλλοι) και φυσικά η νομοτελειακή αναγκαιότητα όπου ο σπόρος
στο γόνιμο έδαφος αναγκαστικά φυτρώνει. Ποια σχέση λοιπόν κρύβεται πίσω από την
διαιώνιση του δέντρου; Πιο πάνω είπαμε ότι στο τυχαίο κρύβεται η αναγκαιότητα
που καθορίζει την πορεία εξέλιξης της φύσης, όχι μόνο για την εμφάνιση της
ζωής, αλλά και στην κοινωνία, όπου πίσω από τις άπειρες δραστηριότητες των
ανθρώπων καθορίζεται η αναγκαία πορεία της εξέλιξης σε όλα τα επίπεδά της! Τώρα
πιστεύω να αντιληφθήκατε γιατί η αναγκαιότητα δρα μέσα από ένα απέραντο πλήθος
τυχαίων γεγονότων ενώ η ίδια η τύχη εκδηλώνεται τελικά σαν αποτέλεσμα. Γιατί,
άλλο είναι το ουσιώδες και άλλο το επουσιώδες. Όμως στο αποτέλεσμα οφείλουμε να
το ξεκαθαρίσουμε, εξάγοντας τους νόμους απαλλαγμένους από κάθε παράγοντα που
τον διαφοροποιεί.
Αν κάναμε αυτό με συνέπεια δεν έπρεπε ποτέ να μιλήσουμε για
θαύμα, αλλά για τύχη που μόνο ουσιώδης δεν είναι στην πρόκληση καθαρά φυσικών
και αιτιοκρατημένων φαινομένων!
11 σχόλια:
Μεστή και συνοπτική η παρουσίασις της σχέσεως αιτιότητος, τύχης και αναγκαιότητος. Φοβούμαι όμως, φίλε μου, όσο λιανά και να το κάνης –και το έκανες–, ο irrational (χαϊδευτικό του ηλίθιος γενικώς) δεν δύναται να αρνηθή τον ιρασιοναλισμό του προκειμένου να προσπαθήση να αντιληφθή έννοιες έξω από τα δεδομένα του, αυτά που του εμφύτευσαν στο άγονο έδαφος-εγκέφαλό του.
Και πώς να αντιληφθή ο διασωθείς από καιόμενο εν μέση θαλάσση πλοίο:
πρώτον, ότι καθόλου τυχαίο γεγονός δεν ήταν η εκδήλωσις πυρκαϊάς στο πλοίο και,
δεύτερον, ότι καθόλου τυχαία δεν ήταν η διάσωσις κάποιων και ο θάνατος κάποιων άλλων;
Πώς να το αντιληφθή, αφού μόλις πάτησε το πόδι του σε σταθερό και σίγουρο έδαφος –και γνωρίζοντας ότι άφηνε πίσω του νεκρούς συνανθρώπους του λόγω του «ατυχούς» συμβάντος–, απηύθυνε έμπλεος ευγνωμοσύνης τις ευχαριστίες του στον θεό ή την παναγία που τον έσωσε;!
Πώς να αντιληφθή ότι «το τυχαίο δεν είναι άρνηση της αιτιότητας αλλά η διαλεκτική άρνηση της αναγκαιότητας»; Πώς να χωρέση στον εγκέφαλό του ότι «το τυχαίο υπακούει σε νόμους»; Πώς να δεχθή η (ανύπαρκτη) διαλεκτικότητά του ότι «η επιστήμη σταματά εκεί που χάνει την ισχύ της η αναγκαία σχέση»;
Φοβούμαι λοιπόν, φίλε μου, ότι και… λιανώτερα να τους τα κάνης, νιανιά που λέμε, εκείνοι στο θαύμα θα πείθονται και, φυσικά, το «τυχαίο» μόνο στην μεσολάβηση του θεού τους θα το αποδίδουν – ως θαύμα βεβαίως. Απλώς διότι δεν δύνανται από τις πνευματικές παρωπίδες τους να απαλλαγούν.
Άλλη μία φορά, να είσαι καλά, φίλε μου.
«Ένα γεγονός που πραγματοποιείται σύμφωνα με την εσωτερική του νομοτέλεια είναι ένα γεγονός αναγκαίο. Αλλά το αναγκαίο πραγματώνεται συχνά μέσα από τυχαία γεγονότα» γεγονότα που δεν τα γνωρίζουμε ακόμα επακριβώς.
Φίλε Άθεε η φράση αυτή έρχεται να εξαλείψει μια διαφορά που είχαμε παλαιοτέρα. Νομίζω ότι εκφράζει και σένα!
Η σημαντική ένσταση για μένα δεν είναι η αιτιοκρατία που ευθύνεται τελικά για το «τυχαίο» αλλά η βεβαιότητα που γεννά η άποψη αυτή ότι είναι δυνατόν πάντα να προβλέψουμε την εξέλιξη φαινομένων. Σε πολυπαραγοντικά φαινόμενα δεν έχει πρακτικό νόημα η αιτιοκρατία.
Πάντα ψαγμένος !!!
Έχεις πολύ δίκιο φίλε μου ndemonicos. Συγνώμη για το μακροσκελές της απάντησής μου, αλλά είναι χαριτωμένος ο διάλογος που έκανα στο fb και δείχνει το πνεύμα που διακατέχει τους περισσότερους εκεί που χωρίς να διαβάζουν θέλουν να έχουν άποψη και να επιμένουν σε αυτήν.
Θ. Π. κάποτε μια σειρά από εμπόδια και αναβολές "οδήγησαν" στην συνάντηση του αυτοκινήτου που οδηγούσα με έναν αδέσποτο γάϊδαρο ο οποίος μου έκανε 500.000 δρχ, ζημιά χωρίς ο ίδιος να πάθει το παραμικρό....Αν αυτό δεν είναι τυχαίο γεγονός , τί στο διάβολο είναι ;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Και ποιος σας είπε ότι δεν ήταν η συνάντηση του γαϊδάρου με το αυτοκίνητο ένα τυχαίο γεγονός; Όμως η αναγκαιότητα να φτάσει το αυτοκίνητο στον προορισμό του ήταν αναγκαίο, εκείνη τη στιγμή και σε εκείνο το σημείο, να συναντηθεί και με το γάϊδαρο. Αυτό σημαίνει ότι κάθε γεγονός εξηγείται με δυναμικούς νόμους, όπως μας τους εξηγεί η επιστήμη συν και κάποιους άλλους παράγοντες για τους οποίους ευθύνονται τυχαία γεγονότα που μπορούν να προβλεφθούν στατιστικά. Αυτό είναι μια αναγκαιότητα. Μας αρέσει δεν μας αρέσει. Χωρίς να έχουμε αυτό υπ’ όψιν μας θα μπορούσαμε να αποδίδουμε για τα τυχαία αυτά συμβάντα μεταφυσική ερμηνεία ενώ στην ουσία είναι αιτιοκρατημένα, όπως το τρακάρισμα με ένα γάϊδαρο. Βέβαια, εδώ αντιλαμβανόμαστε το λόγο που στραπαρίστηκε το αυτοκίνητο, όμως σε άλλες κρυφές αιτίες θα αποδίδαμε το τυχαίο σε άλλους λόγους, μεταφυσικούς, όπως στην μοίρα, στο θεό, στην αστρολογική επιρροή, στην παναγιά κ.λ.π. Να γιατί «οι δυναμικοί και οι στατιστικοί νόμοι είναι αντίστοιχα η έκφραση του αναγκαίου και του τυχαίου»! Διαβάστε ολόκληρη την ανάρτηση και όχι μόνο την εισαγωγή της σημείωσης:
Θ. Π. .....την "αναγκαιότητα" να λύσουν οι Αλβανοί νυχτιάτικα τον γάϊδαρο που έβοσκε ποιός θα μου την εξηγήσει Απόστολε ; (Φυσικά δεν θέτω αιτίες μεταφυσικές στο γεγονός...)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η ελεύθερη βούληση, Θανάση! Αυτή ευθύνεται, μόνο που δεν είναι καθαρή η έκβαση του αποτελέσματος, επειδή ο σκοπός δεν είναι καθορισμένος λόγω των τυχαίων αυτών παραμέτρων. Όσο πιο πολλές παραμέτρους μπορούμε να προβλέψουμε τόσο πιο κοντά θα πέσουμε. Η τύχη είναι απρόβλεπτη μεν, αλλά το αποτέλεσμά της αιτιοκρατημένο! Αν ο γάιδαρος έπαιρνε διαφορετικό δρόμο, δεν θα τον χτύπαγες με το αυτοκίνητο, αλλά, πιθανόν, να τον έχανε το αφεντικό του!
Θ. Π. προσωπικά φρονώ πως τίποτα δεν ποδηγετείται και όλα είναι......"χύμα" !!! Οι συγκυρίες είναι σαν τους ανέμους και το έμβια όντα της Γης σαν τα άχυρα που τα σκορπάνε οι ριπές του που αλλάζουν συνεχώς κατεύθυνση!! Το ότι δεν συμφωνούμε δεν χαλάει την παρέα
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Και εγώ νόμιζα ότι συμφωνούσαμε! Όμως αν μου λες ότι όλα είναι χύμα εκεί που εγώ βάζω την νομοτέλεια, τότε φυσικά και δεν συμφωνούμε. Φυσικά και αυτό δεν αλλάζει την παρέα. Τις γνώμες μας λέμε... φασίστες είμαστε... Είπα, είπες, τελειώσαμε!
Όταν έκανα την ανάρτηση αυτή, Γιώργο, σε είχα στο νου μου. Για να μην σου πω ότι γι αυτό την έκανα. Απλά βρήκα την ευκαιρία τώρα που πολλοί παίζουν χαρτιά ή αγοράζουν λαχεία να αναφερθώ στον παράγοντα αυτόν. Το θέμα μας ήταν η κβαντομηχανική και νομίζω ότι ενώ τώρα κατάλαβες ότι και τα τυχαία φαινόμενα είναι αιτιοκρατημένα, αδυνατείς να το συνδέσεις αυτό με τον λεγόμενο κβαντικό καθορισμό που στην κβαντομηχανική βρίσκεται στατιστικά. Εγώ τότε μιλούσα για αιτιοκρατία και εσύ γι αυτό που ο προηγούμενος σχολιαστής πιο πάνω (Θ. Π.) έκανε λόγο για «χύμα» κόντρα στην νομοτελειακή αρχή του κόσμου μας, ακόμα και στην κβαντομηχανική. Όταν ο Μπιτσάκης λέει « Οι νόμοι του τυχαίου έχουν την αυστηρότητα των μαθηματικών νόμων» αυτό εννοεί όταν στην κβαντομηχανική μιλούμε για τον «κβαντικό στατιστικό καθορισμό», σαν αιτιοκρατία στο μικρόκοσμο. Θυμάμαι που επέμενα σε αυτό. Αυτό δεν ήταν το θέμα μας; Να τι λέει ο ίδιος: «Ο πιθανοκρατικός χαρακτήρας δεν σημαίνει έλλειψη αιτιακού καθορισμού, δοθέντος ότι τα κβαντικά φαινόμενα προκαλούνται από γνωστές φυσικές αλληλεπιδράσεις και διέπονται από νόμους: νόμους διατήρησης και κανόνες επιλογής. Η τροποποίηση των συνθηκών εξάλλου συνεπάγεται μια διαφορετική πιθανοτική κατανομή, γεγονός το οποίο θεμελιώνει την ισχύ, όχι μόνο της αιτιότητας, αλλά και κάποιας άλλης αιτιοκρατίας στο μικρόκοσμο. Στο κβαντικό επίπεδο θα μπορούσαμε να πούμε ότι ισχύει μια νέα μορφή καθορισμού (αιτιοκρατίας): ο κβαντικός στατιστικός καθορισμός» (Ε. Μπιτσάκης «Η εξέλιξη των θεωριών της φυσικής» σελ. 267).
Συγχαρητήρια για μία ακόμη πετυχημένη ανάρτηση. Άθεε όπως πάντα παρατηρώ ότι προκαλείς την πνευματική άσκηση και δίνεις ερεθίσματα για έντονη σκέψη και προβληματισμό με ισχυρή επιχειρηματολογία.
Θα ήθελα να συγχαρώ και τον ndemonicos για το σχόλιό του που είχε το θάρρος να θίξει ένα ευαίσθητο επίκαιρο θέμα. Προσωπικά με ταλάνιζε που παρακολουθώντας τηλεοπτικά ρεπορτάζ έβλεπα διασωθέντες να κάνουν δεήσεις και ευχαριστίες, λες και κάποιο αόρατο ον είχε αναλάβει το συντονισμό της επιχείρησης και το χειρισμό των ιπτάμενων μέσων! Λες και δεν ήταν άνθρωποι αυτοί που θέτοντας την ζωή τους σε άμεσο κίνδυνο διέσωσαν σχεδόν όλους τους επιβάτες. Δεν θέλω πάντως να απομακρυνθώ από το θέμα της ανάρτησης, άλλα με θλίψη μου παρατηρώ ότι ο θρησκευόμενος άνθρωπος όταν παρουσιάζεται μία κατάσταση άμεσου κίνδυνου ζωής γίνεται ακόμη πιο πιστός.
Κυριάκος
Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια Κυριάκο. Όπως βλέπεις ο κίνδυνος σε έναν αλλοτριωμένο νου πηγάζει από μέσα. Μόνος του αποξενώνεται όλο και πιο πολύ. Μόλις χθες έβλεπα στις ειδήσεις κάποιον που έχασε την οικογένειά του σε τροχαίο και επειδή σώθηκε ο ίδιος καυχιόταν ότι… είχε άγιο! Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει αυτήν την πατάτα. Μα καλά, να το πεις για τους συνεπιβάτες σου που έπεσε το λεωφορείο σε γκρεμό πηγαίνοντας σε μοναστήρι και εσύ σώθηκες… άντε, εσύ, ο μοναδικός είχες τον άγιο. Οι άλλοι τι είχαν, ιδιαίτερα όταν τυχαίνει να είναι και τα πιο αγαπημένα σου πρόσωπα και η ίδια η οικογένειά σου…;! Δεν προσπαθούμε λοιπόν να εξηγήσουμε τον κόσμο μας, αλλά με όλα τα μέσα προσπαθούμε να μετατρέψουμε την αλήθεια σε ψέμα, το δίκιο σε άδικο, το πραγματικό σε ανοησία και χωρίς ντροπή να το ασπαστούμε, όχι και λίγες φορές, με την ίδια τη ζωή μας! Μάρτυρες της Ανοησίας!
Σύμφωνα με τα παραπάνω, το πέρασμα του καπιταλιστικού συστήματος διακυβέρνησης σε ένα άλλο (κομμουνιστικό ή κάτι άλλο) σαφώς δικαιότερου ως προς την κατανομή των πόρων, αποτελεί αναγκαίο γεγονός ή όχι;
Φυσικά και είναι αναγκαίο γεγονός, ακόμα και αν δεν είναι δικαιότερο!
Πωπω!!!! Θησαυρός για μένα αυτές οι αναρτήσεις.. Ερωτήματα που έχω προσπαθήσει να φιλοσοφησω
και τα βρίσκω μέσα στην ανάρτηση με κάνουν πολύ χαρούμενο..
Καθώς διάβαζα την ανάρτηση έφτιαχνα ένα παράδειγμα στο μυαλό μου για την κατανόηση αιτιότητας, αναγκαιότητας και τυχαίου και σκέφτηκα και εγώ το παράδειγμα του σπόρου, που μετά διάβασα μερικές γραμμές παρακάτω.. Τώρα πως έγινε αυτό; Επικοινωνήσαμε τηλεπαθητικα; Διάβασα την σκέψη σου από το παρελθόν κιόλας; Πλάκα κάνω φυσικά.. Απλά προσπάθησα να καταλάβω το κείμενο και έτσι σκεφτόμουν ένα παράδειγμα, έπρεπε για να μπορώ να συνεχίσω την ανάγνωση απλά σκέφτηκα κάτι που είναι πολύ αντιπροσωπευτικό στην περίπτωση αυτή και το εξηγεί καλά, το παράδειγμα του σπόρου, μέσα από πολλά τυχαία γεγονότα κατέληξα σε αυτό το παράδειγμα που τυγχάνει να διαβάζω μετά από μερικές γραμμές ότι το χρησιμοποιείς και εσύ.. Και στο λέω όλο αυτό για να σου δείξω πως το έπιασα το νόημα και το πως θα σκεφτόταν ένας ιδεαλιστής(παραφυσικα)..
Πολύ καλή η σκέψη σου και κυρίως η εξήγηση που έδωσες. Τώρα το ότι συμφωνούμε δεν είναι φυσικά ότι μια δύναμη το προκάλεσε αυτό (αυτός είναι ο ιδεαλισμός), αλλά ότι συμφωνούμε σε μια αλήθεια, γιατί πίσω από αυτήν υπάρχει η αναγκαιότητα να απορριφτούν όλες οι ψευδείς, άρα, τι μένει η αλήθεια που είναι πάντα συγκεκριμένη. Όσο αφορά το συγκεκριμένο παράδειγμα του σπόρου, είναι απλά μια σύμπτωση απόψεων που τη λέμε τύχη. Πολλές φορές συγκλίνουν οι σκέψεις μας επειδή χρησιμοποιούμε προφανή παραδείγματα και όχι επειδή έγινε επικοινωνία ανάμεσα σε δυο εγκεφάλους (τηλεπάθεια) ή επειδή κάποια δύναμη προκάλεσε… συντονισμό (ιδεαλισμός). Να, γιατί μόνο η εμπειρία δεν φτάνει, αλλά χρειάζεται και ο νους, που κάνει την επεξεργασία, προκειμένου να βρεθεί αυτό που βρίσκεται πιο κοντά στην αλήθεια. Πρόσεξε τι είπα: Πιο κοντά στην αλήθεια! Δηλαδή όχι η απόλυτη αλήθεια, αλλά η σχετική, γιατί πάντα υπάρχουν τυχαίοι παράμετροι που την διαφοροποιούν έστω και λίγο, ώστε να είναι σχετική και φυσικά ιστορικά καθορισμένη, που ο χρόνος θα την κάνει όλο και ακριβέστερη!
Μετά από αρκετό χρόνο πρόσεξα την απάντηση που έδωσα στον φίλο Βασίλης Ζαφειρίου. Για να μην δημιουργηθούν παρανοήσεις θέλω να εξηγήσω ότι αναγκαίο είναι το πέρασμα σε ένα άλλο συστήματος διακυβέρνησης, όταν αυτό χωλαίνει, χωρίς να σημαίνει ότι αυτό θα είναι και δικαιότερο. Δεν αναφερόμουν, συγκεκριμένα στον κομουνισμό, αλλά αναφορικά με ένα δικαιότερο σύστημα ως προς την κατανομή των πόρων. Το «δικαιότερο» είναι σχετικό. Για άλλους είναι και για άλλους δεν είναι. Πότε θα γίνει όμως δικαιότερο για όλους, αυτό αποτελεί προσπάθεια όλων και είναι θέμα χρόνου, ίσως και μεγάλου χρόνου, όμως δεν είναι και το θέμα μας αυτό. Το θέμα μας είναι ότι το πέρασμα σε ένα άλλο σύστημα διακυβέρνησης είναι αναγκαίο και αναπόφευκτο, μπροστά στους «άπειρους» τρόπους που θα διαλέξει ο άνθρωπος για να κάνει καλύτερη τη ζωή του. Αυτό είναι αναγκαίο, όμως επειδή οι παράμετροι είναι τόσο πολλοί στην κοινωνία, δεν προβλέπεται ποιος θα επικρατήσει και πότε. Μόνο η αναγκαιότητα είναι σίγουρη, μέσα από τις δυνατότητες που μας δίνονται να κάνουμε καλύτερη τη ζωή μας.
Δημοσίευση σχολίου